2024-01-21 12:32:28
Millions of tons of CO2 emissions and hundreds of millions of kilos of waste are produced by healthcare in the Netherlands every year. This can and must be done differently, says surgeon Schelto Kruijff: “As a lung doctor you cannot tell you not to smoke, but at the same time discharge all kinds of chemo into the wastewater.”
Kruijff hield afgelopen vrijdag zijn oratie als hoogleraar Oncologische Chirurgie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op duurzaamheid in de operatiekamer, waar hij zelf ook nog regelmatig in staat.
In 2022 kreeg Kruijff de eerste innovatieprijs van het UMC Groningen, voor het plan om het gebruik van zogeheten celstofmatjes terug te dringen. Daarvan schafte het ziekenhuis er jaarlijks 325.000 aan. “Dat is een soort pest, ze worden letterlijk gebruikt om warme voeten te houden terwijl ze eigenlijk zijn bedoeld voor bevallingen.”
Als u de operatiekamer binnenloopt, wat komt u dan allemaal voor duurzaamheidsproblemen tegen?
“Waar moet ik beginnen? Je komt een operatiekamer binnen waar de luchtafvoer de hele nacht aan heeft gestaan, terwijl er helemaal geen operatie was. Dat is een van de meest energieslurpende machines in het ziekenhuis. Het is er de hele nacht warm geweest, zodat iemand die gewond binnenkomt niet afkoelt. Terwijl dat maar heel af en toe gebeurt.”
“Dan krijgt de patiënt anesthesie met gassen die nog een stuk meer vervuilend zijn dan CO2. Tijdens de operatie zijn er allerlei netten waar gesteriliseerde instrumenten inzitten. Die worden in hun geheel opengemaakt, maar er wordt soms maar 10 procent van gebruikt en dan wordt alles opnieuw gewassen. Vanuit het dogma: ‘De chirurg moet alles hebben, mocht het nodig zijn.'”
“Dan ligt er nog allerlei technologie en apparaten die worden uitgepakt en aan het eind ongebruikt worden weggegooid. De patiënt wordt afgedekt met 10.000 doeken terwijl dat ook met 20 of 30 procent daarvan kan. Wij lopen in wegwerpjassen, -mutsjes, -mondkapjes, waarvan nooit bewezen is dat ze iets bijdragen aan de uitkomsten van de operatie… Ik kan nog wel even doorgaan.”
Waarom gebeurt dat dan allemaal? Is dat puur uit gewoonte?
“Het is heel veel cultuur en toneel. De commercie en de wegwerpindustrie heeft zijn neus tussen de deur gekregen en een probleem gecreëerd dat er eigenlijk niet is. Ze hebben veel wegwerpzooi verkocht en daar zijn wij gewoon vol ingetuind.”
“Als je daar allemaal mee zou stoppen, wat dus moet gebeuren, dan stuit je tegen de volgende drempel. Dat is de regelgeving. Die stamt uit de vorige eeuw, toen er veel angst was.”
“We hebben bijvoorbeeld van die blauwe vaten waar naalden en dingen met bloed in gaan. Die gaan in een speciaal vrachtwagentje, ongeveer met één vat tegelijk, naar een speciale plek om verbrand te worden. En dat wordt dan in Zeeland ergens begraven. Dat is enorm vervuilend, maar gebeurt uit angst voor infecties. Terwijl dat gevaar niet groot is, er is eigenlijk nog nooit zoiets gebeurd.”
Ze hebben veel wegwerpzooi verkocht en daar zijn wij gewoon vol ingetuind.
In uw oratie verwijst u naar de video van kunstenares Maria Koijck, die zichzelf na een borstamputatie omringde met alle wegwerpspullen die tijdens haar operatie waren gebruikt. Het meeste daarvan was dus niet nodig geweest?
“Nee, er liggen daar blauwe handschoenen, die zijn nodig als er bijvoorbeeld risico is op overdracht van bacteriën. Wanneer er een open wond is, of zoiets dergelijks. Maar niet als je gewoon een patiënt moet overtillen of onderzoeken. Dat kun je gewoon zonder handschoenen doen, en daarna je handen wassen.”
“Maar na corona is het gebruik van die handschoenen nóg meer toegenomen. Dat soort gewoontes zijn ongelofelijk infectieus. Als je het niet doet, dan kijkt iedereen je aan van: ‘Wat ben jij een onverantwoordelijk iemand.'”
Hoe verander je zoiets? Ik kan me voorstellen dat je al snel tegen zorgen aanloopt over de veiligheid van patiënten.
“In de zorg is het kennelijk zo dat als je meer spullen wil gebruiken, iedereen het wel prima vindt, en je niks hoeft te bewijzen. Maar als je minder wil, dan gaat iedereen steigeren. Dat is raar, want er zitten ook kosten aan en die zijn niet mis.”
“Wij zouden voorlopers kunnen zijn. Als dokters hebben we de uitstraling van een heilig boontje, met onze witte jassen. We vertellen mensen wat ze allemaal niet mogen doen. Je kunt dat niet de hele dag doen en er ondertussen zelf een rotzooi van maken.”
“Op die combinatie probeer ik ze aan te spreken. Als longdokter kun je niet de straat op om te vertellen dat je niet moet roken, maar ondertussen wel allemaal chemo in het afvalwater lozen. Volgens mij matcht dat niet heel goed.”
Het gebrek aan duurzaamheid in de zorg is volgens u zelfs in strijd met de Hippocratische Eed, de belofte van artsen om ethisch te handelen. Omdat het de aarde vervuilt en zorgt voor klimaatverandering, waardoor mensen weer ongezonder worden. Maar draait die eed er juist ook niet om dat je álles uit de kast moet trekken om de patiënt te helpen?
“Die houding dat alles is gerechtvaardigd voor de patiënt heeft natuurlijk iets romantisch. Maar we weten ook allemaal wel dat het niet realistisch is. We moeten ook denken aan de dag van morgen. Het is ook mijn verantwoordelijkheid dat het ziekenhuis morgen nog open is.”
“Het belangrijkste in de zorg is uiteindelijk toch de ondersteuning. Ik heb zelf net twee jaar Lyme gehad, een rotziekte. Dat de dokter pillen had die goed werkten was natuurlijk heel fijn. Maar dat ik daar terecht kon als ik het af en toe niet zag zitten, die inspiratie en ondersteuning, dat iemand mij de weg wijst… Dát is de kracht van de geneeskunde.”
“Uiteindelijk komen we allemaal op een dag aan ons einde. Natuurlijk hebben we allemaal mooie behandelingen ontwikkeld om dat uit te stellen, maar dat kunnen we veel bewuster en duurzamer doen.”
Het is gewoon zo dat wij ons niet kunnen opstellen als vervuilers, terwijl we gezondheid verkopen.
U zegt dat innovatie ons naar een veel duurzamer zorgsysteem kan brengen. Maar heeft die innovatie er niet juist voor gezorgd dat we de afgelopen jaren veel meer zijn gaan behandelen tegen hogere kosten, omdat het nou eenmaal kan?
“Innovatie is niet iets dat uit de boom komt vallen. Je moet het doen met een visie. Als je vernieuwt om het vernieuwen, dan creëer je eigenlijk bagger. Dat zien we bij de operatierobot. Heel mooi, maar levert het meer gezondheid op? Twintig jaar later is het antwoord nee.”
“Als je zo’n ding gebruikt, dan denk je: ‘Wow, wat cool.’ Maar als het inzicht komt dat het voor de patiënt niet zo veel oplevert, dan moet er dus een systeem zijn dat aan de rem trekt.”
Lukt het al een beetje om het bewustzijn van duurzaamheid te laten leven in het ziekenhuis?
“Het is een proces, maar ik merk wel dat het inklinkt. Het is gewoon zo dat wij ons niet kunnen opstellen als vervuilers, terwijl we gezondheid verkopen.”
“Heel veel dokters denken dat duurzaamheid in de zorg betekent: alle knoppen terugdraaien, niks mag meer. Ik probeer die angst eigenlijk weg te nemen, want het is juist hartstikke leuk om te doen. Innovatie en duurzaamheid gaan prima samen, sterker nog: ze kunnen niet zonder elkaar.”
Ontvang meldingen bij nieuws
1705841887
#Sustainable #surgeon #Selling #health #polluting #longer #climate
